پيشگفتار:
سلام، امیدواریم تا امروز از مطالب ارایه شده طی سلسله مقالات مربوط به معماری داخلی نهایت بهره و استفاده را برده باشید و کماکان با ما تا پایان مبحث امروز همراه باشید. موضوع مورد بحث در این مقاله، در ارتباط با آشنایی با تعدادی از سبکهای معماری داخلی ویژه قاره کهن یعنی آسیا است. همانطور که میدانید و در مقالات پیشین نیز بدان اشاره کردیم، از جمله مهمترین و معروفترین سبک های معماری در دنیا، سبک های چینی، ژاپنی و هندی می باشد. لذا امروز بر آن هستیم تا در ارتباط با این سه سبک معماری آسیایی بیشتر برایتان بگوییم و دانش و آگاهیتان را در این زمینه افزایش دهیم.
مقدمه:
شناخت و آشنایی با انواع گوناگون سبک های رایج و مرسوم در معماری داخلی در طول تاریخ بسیار مهم است و به ما کمک میکند تا بتوانیم تصویر روشنتری از سبک های مختلف بدست آوریم.
آنچه که سبک های گوناگون و مختلف موجود در عرصه معماری داخلی را از هم متمایز و تفکیک میکند، طرز نگرش متفاوت آنها به رنگ، نور، فرم و نوع مبلمان در فضا و میزان خلوتی و شلوغی فضاهای داخلی است. آشنایی با جزییات هر سبکی به چگونگی اجرای معماری داخلی کمک میکند. در این مقاله، شما را با سه سبک معروف و مشهور آسیایی یعنی سبک های چینی، ژاپنی و هندی آشنا می سازیم.
سبک معماری داخلی در چین:
سبک معماری داخلی در چین، یکی از مهمترین و تاثیرگذار ترین سبک های معماری در جهان است. معماری در چین همانند سایر هنرها و فنون در آن کشور از تنوع و گستردگی بسیاری برخوردار است. برخی از آثار معماری آنها به دلیل استفاده از مواد و مصالح کم دوام، رو به نابودی و زوال رفته اند لیکن همان مقداری که باقی مانده است نیز گویای این موضوع است که قدمت و اهمیت این آثار به اندازه سایر تمدنهای هم عصر در جهان همچون: یونان و مصر و ایران باستان بوده اند. همین مطلب موید این نکته است که معماری چین باستان تاثیرات شگرفی بر معماری کشورهای حوزه شرق و جنوب شرق آسیا همانند: ژاپن، کره، سنگاپور،مالزی و دیگر کشورهای این منطقه گذاشته است و حتی بعنوان یک سبک مطرح و بسیار پر طرفدار در قرون هفده و هجده میلادی در اروپا حایز اهمیت بوده است.
در معماری چین آنچه که در نگاه اول بسیار به چشم می آید پیوندی است که میان این هنر و طبیعت وجود دارد. ذهن چینی به کلیات و مجردات بی اعتنا است و بیشتر در پی کشف پدیده های طبیعی و ایجاد تصاویر شاعرانه و عاشقانه می باشد. برای وی، طبیعت عرصه و میدانی برای شکوفایی همه پدیده ها و معجزات ملموس و مشهود طبیعی است که دارای ارتباطی مستقیم با روح و احساس آدمی هستند و به دنبال درک و کشف رازهای نهانی نهفته در ورای چهره ظاهری جهان است.
در این کشور به خاطر شرایط آب و هوایی و اقلیمی مرطوب، ساخت بناها با مواد و مصالح خشت و آجری به هیچ وجه مرسوم نبوده و از همین روی، چوب بعنوان اصلی ترین فاکتور در سازه ها و بناها مورد استفاده قرار می گرفت. همانطور که در تصاویر و عکس های موجود از معابد، کاخ ها و خانه های باستانی در چین دیده میشود، آنها این بناها را با استفاده از چوب و به صورت ساختمانهایی چند طبقه و پلکانی، و البته با سقف هایی شیروانی شکل از جنس سفال می ساختند که شکل و هندسه کلی آنها تقریبا” مشابه هم هستند.
تنوع خانه در چین بسیار است. اما از میان الگوهای مختلف خانه در چین میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
1- در مناطق شمال و شرق چین، حیاط در وسط خانه قرار دارد و اتاق ها در چهار طرف خانه ها قرار دارند ( این سبک و مدل خانه سازی در ایران عصر قاجار هم مرسوم بوده، بعنوان مثال سریال فراموش نشدنی پدر سالار را به یاد بیاورید، خانه ای که در آن این سریال بازی و ساخته شده بود به لحاظ قرار گرفتن حیاط و اتاقها کاملا” مطابق با سبک خانه سازی چینی ها در مناطق شمال و شرق کشورشان است ). البته بام های خانه های چینی شیب دار هستند. این مدل خانه و الگوی خانه سازی معمولا” دارای دو بخش عقب و جلو می باشد. بخش جلو بخش خدماتی بوده، دروازه ورود به داخل حیاط به وسیله دیواری محافظت میشود، به گونه ای که حیاط از داخل خانه و اتاق ها به هیچ وجه قابل مشاهده نمی باشد. بخش یا تالار میانی، مربوط به انجام تشریفات خانوادگی، مهمانی ها و پذیرایی از میهمانان عالیرتبه است. همانطور که گفتیم تمامی اتاقها در چهار طرف حیاط واقع شده و رو به حیاط هستند. این اتاق ها بوسیله دالان و راهروهایی به یکدیگر راه پیدا می کنند. در این سبک از خانه سازی، تالار اصلی در طبقه آخر و زیر یک بام شیب دار با قرنیز های برجسته و برآمده واقع شده که در آن یک شبکه نگهدارنده از تعدادی ستونهای چوبی قرار گرفته است. زندگی در چنین خانه هایی با فضای بزرگ، حیاط وسیع و اتاقهای فراوان و البته باغچه های مملو از گل و درخت و گیاهان رنگارنگ، فضای زندگی بسیار ایده آلی برای هر فردی میتواند باشد.
2- نوع دیگری از خانه های چینی که غالبا” در قرون بین 12 تا 20 میلادی ساخته می شدند وجود دارند که دارای الگوی دایره یا مستطیل شکلی می باشند. این خانه ها گلی و 5 طبقه بوده و دارای استحکام بالایی در مقابل مهاجمین می باشند.به دلیل تعداد زیاد طبقات و قرار گرفتن اتاقهای بی شمار در این مدل از خانه ها، جمعیت زیادی نیز میتوانستند در آنها ساکن شوند. این خانه ها در فصول گرم سال دارای هوایی خنک و در فصول سرد سال دارای هوای گرم و مطبوعی بوده اند.
ویژگیهای اصلی سبک معماری داخلی چینی:
1- رعایت استاندارها و اصول فنگ شویی: اصول فنگ شویی یک فلسفه و فن باستانی در چین است و برای پیدا کردن دکوراسیون مناسب و چیدمان درست اشیاء در خانه ها و دیگر بناها مورد استفاده قرار می گیرد تا بالاترین میزان اثر و حداکثر تاثیر را بر سلامتی جسم و روان، شادی، موفقیت، هماهنگی و به طور کلی انرژی و نیروی مثبت داشته باشد. در واقع فنگ شویی را این گونه نیز میتوان تعریف کرد که: هنر و دانش زندگی متعادل و هماهنگ میان انسان و طبیعت پیرامون وی است. عناصر مهم در فنگ شویی عبارتند از: آب، آتش، خاک، چوب و فلز. مهمترین اصل در فنگ شویی دور کردن از بی نظمی و انباشتگی و اصل دیگر هم دقت در رنگ محیط اطراف می باشد. ( انشالله درخصوص سبک فنگ شویی در آینده ای نزدیک و طی مقاله ای جداگانه مفصل و ویژه برایتان صحبت خواهیم کرد ).
2- رنگ: رنگ های اصلی و کاربردی در این سبک، مشکی، طلایی، زرد و قرمز است. در فرهنگ و دکوراسیون چینی رنگ قرمز جایگاه ویژه ای در تزیین اتاقهای نشیمن دارد چرا که در این فرهنگ رنگ قرمز نماد خوشبختی و موفقیت های بزرگ می باشد.
3- موتیف و نمادهای مهم در چین:در فرهنگ چینی دو نماد ” یین و یانگ” از نمادهای بارز و معروف و بیانگر نیروها و قطب های مختلف و تضادهای جهان و نیز مکمل یکدیگر هستند. البته این تعریف به معنی خوب یا بد بودن هر کدام از اینها نمی باشد. بلکه به نوعی مکمل هم و عامل تعادل بخشی به جهان به شمار می آیند. مثل شب و روز، تابستان و زمستان، آتش و آب و … . وقتی تعادل بین این دو نماد برقرار باشد، چرخه طبیعت متعادل بوده و حس خوب و زیبایی همراه انسان خواهد بود. از دیگر نمادهای مهم چینی که میتوان در این مبحث بدان ها اشاره نمود، عبارتند از جانوران و حیواناتی نظیر اژدها، ببر، ماهی، گیاهانی نطیر درخت کاج، درخت هلو، درخت خرمالو و اشیایی نظیر چتر، عود و آینه.
4- انواع جداکننده های چوبی ( پارتیشن ها و پانل ها ): در قدیم، در ساختمانهای چینی از پنجره استفاده نمیشد و در عوض از پارچه های نخی و یا کاغذ در فضای خارجی و پارتیشن های حکاکی شده در فضاهای داخلی استفاده می کردند. خاصیت این گونه معماری در افزایش نورگیری و گردش هوا و جابجایی و انعطاف پذیری فضای داخلی برای عملکردهای مختلف می باشد.
5- استفاده از صفحات منقوش تاشو: از این صفحات چوبی که منقش به نقوش باستانی و نمادها می باشند به عنوان تقسیم و جدا کننده فضای داخلی استفاده میشده و در عین حال کمک بسیاری به زیبا سازی فضا نیز میکند. حتی برخی از این صفحات دارای خطوط خوشنویسی شده نیز می باشند.
انواع هنرها و تزیینات رایج و مرسوم و شناخته شده در سبک معماری داخلی چین:
هنر خوشنویسی به طور قطع و یقین ( و البته به اعتقاد بسیاری از کارشناسان جهانی در این حوزه ) یکی از باشکوهترین هنرهای فرهنگ چین است.آنها با استفاده از قلم مو بر روی کاغذ و یا پارچه ای ابریشمی اقدام به نوشتن متون و اشعار زیبایی می کنند. بعد از خطاطی، دومین هنر مهم و شناخته شده چینی ها نقاشی است. علی الخصوص نقاشی با آبرنگ. بعد از نقاشی هنر شناخته شده بعدی چینی ها، مجسمه سازی است. بعد از آن میتوان به هنر سفال گری اشاره کرد.هنر حکاکی بر روی فلز و ظروف فلزی هم طرفداران بسیاری در میان مردمان سرزمین چین دارد. ضمن اینکه آنها در کار حکاکی بر روی چوب و مبلمان هم بسیار کارآزموده و خبره هستند.در چین،درب، پنجره،کابینت ها، پارتیشن ها، میز، مبل و صندلی و … دارای منبت کاری های زیبایی بوده که گاهی در ترکیب با هنر نقاشی نیز هستند.
عناصر و مبلمان چینی:
در اینجا میخواهیم به برخی از عناصر و مبلمان های چینی اشاره و توضیحات مختصری در مورد آنها برایتان بیاوریم. با اتمام این بخش، وارد موضوع سبک ژاپنی و بعد سبک هندی در معماری داخلی خواهیم شده و آنها را مورد بحث قرار خواهیم داد.
1- انواع چهارپایه، میز، صندلی و مبلمان: از هزاران سال پیش، چینی ها از چوب برای ساخت چهارپایه های مربع شکل با پایه هایی شبیه به پای اسب استفاده و آنرا خلق میکنند. معمولا” از این چهارپایه ها یا بعنوان صندلی در کنار مبلمان و یا بعنوان پله ای در کنار تخت خود استفاده میکنند. از چهارپایه های بزگتر و کشیده تر هم برای نشستن دو یا چند نفر استفاده میشود. در معماری و فرهنگ چینی، تنوع بسیاری در ساخت صندلی و مبلمان دیده می شود. مثلا” صندلی هایی به شکل نعل اسب و یا دایره ای شکل که نمونه هایی از این سبک هستند.
2- تخت خواب: در سرزمین کهن چین، از دیرباز نوعی تخت خواب چوبی ساخته و مورد استفاده قرار می گرفت که دارای کارکردی دو یا چند گانه است. این مدل از تخت خواب ها دارای ریل ها یا پنل هایی است که از سه طرف آنرا احاطه کرده و منقش به خطوط و تصاویر حکاکی شده از موتیف های چینی است. از این نوع تخت خواب ها در طول روز برای نشستن و مطالعه کردن و در شب برای خواب و استراححت استفاده می گردد.نوعی دیگر از این گونه تختخواب ها نیز وجود دارد که مخصوص استفاده والدین می باشد. طراحی و ساخت این نوع تخت به شکلی است که همانند یک اتاقک کوچک چوبی و منقش به خطوط و نقاشی و حکاکی های زیبا می باشد.
3- کابینت های آشپزخانه و کمد های لاکی:در کشور چین، کابینت های آشپزخانه معمولا” در طرح های پنجره ای ( شبکه ای ) و بیشتر به رنگ چوب هستند. در گذشته که تجهیزاتی مانند هواکش های برقی و هود آشپزخانه وجود نداشت، این شبکه ها به گذاشتن غذا و خروج بخار و امکان تهویه و جریان هوا بسیار کمک می کرد. همچنین این نوع کابینت ها هم دارای نقوش حکاکی شده بسیار زیبا می باشند. این کابینت ها اغلب دارای حکاکی های زیبایی با موضوع موتیف های چینی هستند. کمدهای چوبی لاکی هم که در اتاق های نشیمن قرار میگیرند معمولا” با رنگ های قرمز و مشکی و قهوه ای تیره همراه با یراق آلات و دستگیره های طلایی و نیز انواع نقوش زیبای حکاکی و نقاشی شده تهیه و ساخته میشوند.
4- انواع چراغ ها:تنوع چراغ در کشور چین و فرهنگ مردمان این کشور بسیار زیاد است. لیکن بیشترین شکلی که در ساخت چراغ ها از آن استفاده می شود، چراغ های فانوسی شکل می باشد. در اغلب اوقات و در بیشتر مناطق چین این چراغ ها به شکل و جنس های گوناگون و از جنس کاغذ و به صورت شبکه و پنجره ای و حکاکی های چوبی، فلزی،و یا طرح های پارچه ای زیبا و در رنگ هایی با تنوع بالا به صورت سقفی ساخته و دارای زیبایی و جذابیت های بالایی هستند.
معماری داخلی در ژاپن
سبک معماری داخلی ژاپنی، از شاخص ترین و مهمترین سبک های تاثیرگذار در حوزه معماری داخلی در جهان به حساب می آید. سبک معماری داخلی ژاپنی با قدمتی چندین هزار ساله، دارای اصالت و هویت تعریف شده و گویا و مشخصی از ویژگیها و شاخصه های سبکی، از کلیت فرم خارجی تا فضای داخلی و همچنین مبلمان و دیگر عناصر داخلی است.
آنچه که تحت عنوان خانه و سبک معماری ژاپنی در میان مردمان جهان مطرح و شناخته شده است، معمولا” خانه هایی است چوبی با سقف های شیب دار که در میان باغی مملو از درختان و گل ها و انواع مختلفی از گیاهان رنگارنگ قرار گرفته است.در این سبک از معماری، معماری بر روی سطح زمین توسعه پیدا میکند، به همین خاطر، در این سبک از معماری همواره شکل ساختمان و خانه ها از شکل عناصر طبیعی پیرامون خود متاثر میشود. در سبک معماری ژاپنی، سلسله مراتب فضایی در خانه های ژاپنی به شکلی نرم و سیال و البته با حداکثر پیوستگی رخ میدهد و مخاطب بدون آنکه متوجه جدایی فضا شود، نا خودآگاه به سمت فضای داخلی جذب می گردد.در معماری ژاپنی، وحدت و پیوستگی از ورودی فضای خارجی آغاز شده و در ادامه به باغ و مسیرهای هدفمند هدایت می گردد و بعد از آن به سمت ایوان و دالان خارجی و در انتها به ورودی فضاهای مختلف داخلی می رسد.در فضای داخلی خانه این پیوستگی از طریق درب های کشویی بین فضاهای داخلی و خارجی و درب های کشویی بین فضاهای بخشهای داخلی برقرار شده است که هویت های مستقل فضایی را حفظ می کنند و مرزهای نمادینی را تعریف میکنند.
برخی از ویژگیهای اصلی در سبک معماری داخلی ژاپنی:
1- استفاده حداقلی از رنگ و حذف تزیینات اضافی: کمترین تنوع رنگی در بنا، کم کردن جزییات و توجه فراوان به سادگی، از بارزترین خصوصیات شناخته شده در سبک معماری ژاپنی هستند. فاکتورهایی که در حالت کلی ماهیت فضای معماری ژاپنی را تعریف میکند عبارتند از: مصالح طبیعی، فرم و ساختار بیرونی، مبلمان، بافت و رنگ.
استفاده از متریال چوبی با رنگهایی از طیف قهوه ای، استفاده از رنگهای سبز و زرد کمرنگ در دیوارها و رنگ سفید در دربهای کشویی، چراغ ها و … باعث شده از کمترین میزان رنگهای طبیعی در این سبک بهره برده شود.
2- موتیف و نمادهای مهم در معماری داخلی:در فرهنگ و نفکر شرقی نقش نمادها بسیار پر رنگ و حایز اهمیت است و این موضوع یکی از دلایل اختلافات و تفاوت های بسیار میان تمدن های شرق و غرب زمین است. نگاه ژاپنی ها به طبیعت سرشار از نماد گرایی بوده و آنها ارزش و اهمیت بسیاری برای زمین و طبیعت قایل هستند به گونه ای که این اهمیت باعث میگردد که طبیعت نقش قدسی برایشان پیدا کند.دقیقا” به همین خاطر است که تاثیر طبیعت را در نحوه گل آرایی فضاهای داخلی و نیز در پیوند فضای داخل و خارج و نحوه باغ آرایی آنها قابل لمس و مشاهده است.با وجود آنکه در معماری ژاپنی تلاش شده از کمترین میزان عناصر و اجزا بهره گرفته شود، لیکن هر جزء به ظاهر کوچک به تنهایی میتواند حاوی مفاهیم بزرگ و عمیقی باشد. به عنوان مثال در این شیوه از معماری حتی یک سنگ کوچک و گرد، میتواند نمادی از جهان هستی تلقی گردد. در این فرهنگ، این تلقی وجود دارد که تمام جهان هستی را میتوان در یک سنگ کوچک تصور و مشاهده کرد و مهم توجه کردن به جوهره آن است. از نمادهای مهم و شناخته شده ژاپنی، میتوان به لوتوس یا گل نیلوفر آبی، شکوفه های گیلاس، درنای ژاپنی، طاووس، عقاب، اژدها، ببر و دیگر موجودات قدسی و اساطیری در فرهنگ ژاپن نام برد. این نمادها و موتیف ها را بر روی نقاشی ها و خوشنویسی های طوماری روی دیوار، درب های کشویی و یا در قالب اشیای تزیینی و … نیز میتوان مشاهده کرد.
3- هندسه شبکه های افقی و عمودی:آنچه که در سبک معماری ژاپنی نمود بسیار داشته و شواهد وقراین آن به عینه مشاهده میگردد، حذف تزیینات اضافی در فضاهای داخلی و خارجی، گرایش به سمت استفاده از فرم ها و اشکال خالص هندسی و بهره گیری از خطوط افقی – عمودی میباشد، که به نوعی سادگی و خلوص نیز دست یافته است. هندسه شبکه های افقی- عمودی، از فرم خالص مکعبی فضای داخلی تا خطوط شبکه ای دربها، کف سازی ها، سقف ها و … را در بر می گیرد.
4- نبود دیوار با استفاده از دربهای کشویی: در معماری ژاپنی، نوعی درب کشویی از جنس کاغذ وجود دارد که بین فضای داخلی و خارجی قرار می گیرد و به سبب کاغدی بودن سطح آنها، به خوبی نور را از خود عبود می دهند. این درب ها در اغلب ساعات روز باز هستند و به نورگیری بیشتر و تهویه هوا کمک میکند. دربهای کشویی در میان فضاهای داخلی قرار می گیرند و با نقوش و تصاویری که بر روی آنها کشیده می شود به زیباتر شدن فضای داخلی کمک شایانی میکند. این دربهای کشویی به انعطاف پذیری و گسترش فضای داخلی، چند عملکردی شدن فضاها و وحدت و یکدستی با طبیعت پیرامون خود کمک می کند. در عین حال با کاهش بار مرده ساختمان، خطرات احتمالی مانند آسیب ها و خسارات ناشی از زلزله را کاهش می دهد.
5- تنوع شکل سقف و ارتفاع کم فضا: در خانه های سنتی ژاپنی، ارتفاع فضا کم بوده و اغلب با سقف های شیروانی و مصالح چوبی و کاه گلی ساخته میشوند. در این سبک، انواع سقف ها وجود دارد. شکل و شمایل سقف های ژاپنی براساس نوع کاربری و عملکرد اتاق ها و مرتبه آنها متفاوت و مجزا است. معمولا” در اتاق های خاصی مانند سالن تشریفات، خانه های مجلل یا سالن عبادت ممکن است به شکل برجسته و با خطوط شبکه ای ساخته شده از مواد و مصالحی همچون چوب، زه ها و نوارهای بامبوی تراشیده و شکل داده شده و نیز دارای نقاشی باشند. در این سبک بخصوص و ویژه معمولا” سایر اتاق ها رای دارای سقف صاف و ساده می سازند.
6- انواع پنجره های رایج در سبک معماری ژاپنی: در یک ساختمان، پنجره عاملی جهت برقراری ارتباط با مردم بیرون و طبیعت است. این موضوع در اغلب فرهنگ ها و سبک های معماری به خوبی شناخته و اجرا میشود. در معماری داخلی به سبک ژاپنی، نوع غالب پنجره هایی که مورد استفاده قرار می گیرد، مدلی است که به شکل طاق قوسی و یا ناقوسی (زنگوله ای ) ساخته میشود. البته خاستگاه اصلی این نوع پنجره کشور چین بوده است لیکن در ژاپن نیز طرفداران زیادی دارد. نوع دیگری از پنجره ها به شکل گرد و دایره ای هستند که هم به لحاظ عملکردی مناسب بوده و هم جنبه تزیینی و زیبایی دارند. این نوع پنجره ها بیشتر در خانه های سنتی ، معابد، چایخانه ها و اماکن قدیمی ژاپن دیده می شوند. در فرهنگ ژاپنی، پنجره های دایره ای یک نماد برای بیداری معنوی و روشن بینی محسوب میشوند.
7- انواع گل و گیاه در فضای داخلی معماری ژاپنی: در فرهنگ ژاپنی، طبیعت بیشتر بعنوان وسیله ای برای زیبایی و تزیین فضای داخل محیط مورد استفاده قرار می گیرد. در این بین ژاپنی ها بیشتر علاقه مند به استفاده از گل ها و گیاهان رنگارنگ و سرسبز هستند. یکی از هنرهای مورد علاقه ژاپنی ها، هنر گل آرایی است که از ظرافت خاصی نیز برخوردار است و به تناسب فصل نیز دچار تغییراتی میگردد. در سبک گل آرایی ژاپنی، گل و گیاهان عناصر اصلی را تشکیل می دهند و ممکن است با مواد و مصالح دیگری هم ترکیب گردد. نوعی پرورش گیاه در ژاپن مرسوم است که به آن بونسای می گویند. در واقع در این سبک از پرورش گیاه، تلاش میشود گیاهان خاصی در سایز و اندازه های کوچک و مینیاتوری پرورش و رشد داده شوند. از نمونه های بارز شیوه بونسای میتوان به پرورش افرای قرمز و سبز اشاره کرد. بامبوهای گلدانی نیز در فضا سازی داخلی ژاپنی بسیار کاربرد دارد. این گیاه در فرهنگ ژاپنی نماد رفاقت و دوستی است و صلح و آرامش را با خود به همراه دارد و البته آنها معتقدند که در یک گلدان تعداد بامبوها باید حتما” فرد باشد.
8- کف سازی فضا و اتاق ها: نوعی کف پوش در اتاق های ژاپنی مورد استفاده قرار می گیرد که به آن تاتامی می گویند. تاتامی از نوعی حصیر بافته می شود.این نوع کف پوش در تابستان ها خنک و در زمستان ها گرم و همچنین واحد اندازه گیری و متراژ خانه نیز به شمار می رود.
برخی از عناصر و مبلمان در معماری سنتی ژاپن:
نکته آخری که در ارتباط با موضوع معماری سنتی ژاپن قصد داریم در این مقاله راجع به آن صحبت کنیم و به اختصار به آن اشاره کنیم، نام بردن از برخی عناصر و مبلمان ها در این سبک معماری است:
1- استفاده از کف پوش های حصیری
2- استفاده از اشیاء کوچک تزئینی
3- ایجاد تو رفتگی هایی در دیوار برای قرار دادن اشیای هنری و با ارزش
4- استفاده از کمدها یا کابینت های چوبی قابل حمل
5- به کار بردن قفسه های چوبی در اتاق برای به نمایش درآوردن اشیاء زینتی و هنری
6- استفاده از کابینت های کوچک با دربهای کشویی
7- استفاده از میز مطالعه چوبی با ارتفاع کم و قرار دادن آن در تو رفتگی های دیوار
8- استفاده فراوان از کوسن ها و بالشت هایی کوچک برای نشستن بر روی تاتامی
9- استفاده از صندلی های چوبی بدون پایه برای نشستن به دور میزهای کوتاه ژاپنی که زاتاکو نام دارد.
10- رانما، رانما به قاب های چوبی سر در اتاق ها گفته می شود که معمولا” جنبه تزیینی و عملکردی داشته و امکان نورگیری و تهویه بهتر هوا را میسر می سازد.
11- استفاده از درب های کشویی میان فضاهای داخلی و خارجی
12- استفاده از درب های کشویی جهت تفکیک فضاهای داخلی.
خب دوستان، در اینجا تا اندازه ای که بتوان مخاطب را با هنر و دانش معماری داخلی به سبک ژاپنی آشنا کرد، تلاش کردیم برایتان توضیحات مکفی ارایه نماییم. بخش پایانی مقاله امروز درخصوص هنر معماری داخلی به سبک هندی می باشد. در ادامه با ما همراه باشید.
سبک معماری داخلی هندی
از اصلی ترین شاخصه ها و ویژگیهای معماری داخلی به سبک هندی، نگاه رمز گونه و نمادین به جهان هستی است. این جهان بینی و نگرش بر آن، به خوبی بر هنر معماری هندی تاثیر گذار بوده است. مردمانی که با داشتن تنوع فراوان ادیان و مذاهب و باورها به ساخت بناهای معماری گوناگون با ساختارهای پیچیده،قدسی و در عین حال زیبا و باشکوه نایل آمده اند. از طرف دیگر آنچه جدابیت های معماری به سبک هندی را برای ما دو چندان میکند، تاثیر متقابل معماری ایرانی و هندی بر یکدیگر است. به همین خاطر است که بررسی سبک معماری داخلی هندی و آشنایی هرچه بیشتر با ویژگیها و خصوصیات آن، از اهمیت به سزا و بالایی برخوردار است.
در ساخت خانه های هندی، غالبا” از دو نوع الگو استفاده میشود. یکی از این الگوها برای ساخت خانه های شهری بزرگ و وسیع که متعلق به افراد متمول و ثروتمند هند می باشد کاربرد دارد. این نوع خانه های دو یا چند طبقه معمولا” گرداگرد یک یا چند حیاط طرح ریزی و ساخته میشوند و در بیشتر موارد آستانه ورودی آنها بسیار کاربردی بوده و با راهروهای خمیده ای به فضای درونی راه پیدا میکند. اغلب خانه ها در این الگو دارای دیوارهای ضخیم سنگ کاری شده و بام های مسطح سنگی هستند. در این خانه ها از بام و حیاط به صورت فضایی برای زندگی استفاده می شود. در مناطق مختلف این کشور در نوع ساخت این خانه ها تفاوتهایی دیده می شود. بخصوص در استفاده از نوع مواد و مصالح و روش ساخت. در این نوع از خانه ها اتاقهای زیادی ایجاد میشود و هر کدام دارای کارکردهای خاصی می باشند. از جمله اتاق پذیرایی در طبقه دوم، اتاق های خواب، اتاق حسابداری و… . آشپزخانه معمولا” در گوشه حیاط قرار دارد. در این خانه ها اتاق آیینه کاری شده با تزیینات فراوان نیز وجود دارد. از دیگر ویژگیهای برجسته این مدل از خانه های هندی میتوان به استفاده از مبلمان های مجلل، تزیینات فراوان، سقف طلاکاری شده، تخت خواب هایی از جنس نقره با حکاکی های زیبایی روی چوب و سنگ نام برد.
الگوی دوم در ساخت خانه های هندی، مربوط به جامعه مسلمانان این کشور است. الگوی به کار رفته در ساخت خانه های مسلمانان هندی، نشات گرفته از باورها و اعتقادات مذهبی آنها است. و دارای بخش فضاهای خصوصی و بخش فضاهای نیمه عمومی می باشد. در بخش ورودی خانه و طبقه همکف، ایوانی قرار دارد که حدودا” سه وجب ( 75 سانتی متر ) از کف کوچه بالاتر است و پس از آن، اتاق ورودی با حفاظی به منظور حفظ حریم خصوصی از حیاط داخلی ساخته شده است. اتاق ورودی معمولا” از طریق پلکانی به طبقات بالاتر راه پیدا میکند. میهمانان نیز در بدو ورود از این اتاق به اتاق پذیرایی رسمی در طبقه اول هدایت می شوند. پس از حیاط، رواق بیرونی قرار دارد که به حیاط باز میشود. این فضا در ادامه به رواق درونی منتهی می گردد. در داخل حیاط پلکانی وجود دارد که امکان تردد مستقل افراد از حیاط به اتاق های بالا را فراهم می آورد. حیاط روباز این خانه ها به تهویه هوای خانه ونور رسانی به همه طبقات کمک می کند.
آشپزخانه و سایر فضاهای خدماتی خانه، در اطراف و پیرامون حیاط قرار دارند. بعد از رواق درونی، آخرین اتاق خانه قرار گرفته است. کارکرد این اتاق معمولا” جهت پذیرایی از خویشاوندان نزدیک، دوستان و نیز برای خواب و استراحت آنان می باشد.
برخی شاخصه ها و ویژگیهای معماری داخلی هند:
1- رنگ: رنگ عنصر اصلی و شاخص و کلیدی در فرهنگ و آیین های مردم هند است. در زندگی روزمره مردم هند، رنگ کارکردهای بسیاری از پوشش ظاهری گرفته تا لوازم و مبلمان منزل و مبلمان شهری دارد. و از گل های رنگارنگ طبیعی، مجسمه ها و نقاشی های رنگین بر روی در و دیوار خانه ها و معابد استفاده می شود. رنگهای غالب و مورد استفاده در این سبک معماری بیشتر شامل رنگ های سفید، قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی و سیاه بوده که به صورت نمادین با زندگی آیینی – مذهبی مردم هند عجین شده و گره خورده است و تاثیرات فراوانی هم بر کیفیت فضاهای داخلی گذاشته است.
2- موتیف و نمادهای مهم در هند: در هند، الگوها و موتیف های رایج، نشات گرفته از مذهب، عقاید، باورها، فرهنگ و محیط هستند.حتی برخی از الگوهای ایرانی نیز در زمره موتیف های هندی قرار دارند مانند گره ها و اسلیمی ها.از جمله موتیف ها و الگوهای متداول در فرهنگ و هنر معماری داخلی هندی که در این عرصه بسیار هم نمود دارد، میتوان به اشکال و تصاویری همانند گل لوتوس، طرح حلزونی یا به زبان لاتین اسپیرال، بته جقه ( که در فرهنگ و هنر ایران نیز بسیار با ارزش و اهمیت است )، قو، طاووس، فیل، ماهی، طوطی، برخی طرح های گیاهی و هندسی اشاره کرد. این موتیف ها نمادهایی با مفاهیم و مضامین اساطیری و آیینی هستند و در بسیاری از عناصر و آثار تزیینی از جمله پارچه ها، کاغذ دیواری، مجسمه سازی، قالیبافی، سفالگری و غیره به کار میروند.
3- صفحات تاشوی چوبی جلی:این نوع صفحات چوبی که به شکل منبت کاری شده، مشبک و اغلب منقوش به نقاشی های هندی هستند در خانه های هندوها به تقسیم بندی فضاهای داخلی کمک میکنند و همچنین باعث ایجاد پلان باز و فضاهای منعطف و چندگانه، عبور نور و ایجاد سایه روشن های زیبا و نیز تهویه مناسب هوا میشوند. جلی اصطلاح یا واژه و نامی است که در هندوستان به سنگ های سوراخ دار یا صفحات مشبک و پنجره ای با طرح های هندسی و گیاهی گفته و شناخته میشود. از طریق جلی امکان تهویه در ساختمان و کنترل نور شدید و نیز حفظ خلوت درونی یا پرده سرا مهیا میشود.
4- شکل طاق ها: استفاده از طاق ها در معماری هندی باعث ماهیت بخشی به فضا می گردد. غالب انواع طاق هایی که در این سبک معماری کاربرد دارند عبارتند از: طاق های نعل اسبی، اوجی ( طاق های نوک تیز )، طاق های سه حلقه ای ( تری فویل )و طاق های چند حلقه ( مولتی فویل ).
5- تزیینات و آذین های پر کار: آنچه که در معماری داخلی به سبک هندی بسیار به چشم می خورد تزیینات پرکاری از انواع حکاکی ها، منبت کاری ها،و نقاشی ها بر روی سطوح فضای داخلی از سقف تا دیوار و کف می باشد. گویی که هیچ نقطه ای از فضا از هنر های هندی نباید بی بهره باشد. انواع مختلفی از پارچه های متنوع رنگی، قالی ها، و انواع مبلمان بر ازدیاد عناصر و شلوغ شدن فضا می افزاید.
6- انواع مختلف هنرها و تزیینات داخلی هند:در چیدمان به شیوه و سبک هندی از انواع پارچه ها استفاده میگردد. همانگونه که به سبب استفاده از طیف وسیعی از رنگ ها، استفاده از حکاکی ها و منبت کاری های پرکار در مبلمان و سطوح فضایی کثرت و تنوع بالایی وجود دارد، در استفاده از پارچه های متنوع و طرح های مختلف نیز این تعدد مشاهده میشود. برخی از انواع طرح های پارچه ای که اغلب نیز جهت تزیین مورد استفاده قرار میگیرند همچون سرمه دوزی و پولک دوزی در فضاهای داخلی به سبک هندی بسیار فراوان استفاده میشود. هندی ها معمولا” برای پوشش کف فضاهای داخلی ( و نهحیاط و فضاهای خارجی )، از گونه ای از کف پوش با طرح های هندسی و خطوط حاشیه ای باریک و نازک که منقش به تصویر حیوانات و گیاهان در وسط آن است استفاده میکنند.در این کشور هنر نقاشی یک هنر باستانی و با قدمت چندین هزار ساله محسوب می شود که در تزیین سطوح فضاهای داخلی بسیار پر کاربرد هم است. هنر سفالگری هم از دیگر هنرهای با سابقه و مهم در هند می باشد. در حالت کلی، ظروف سفالی در هند به سه دسته بدون لعاب، لعابدار و مجسمه های سفالی تقسیم بندی می شوند.هنر منبت کاری روی چوب از مهم ترین و اصیل ترین صنایع هنری هند محسوب می شود. منبت کاری یکی از هنر ها و صنایع دستی هند است که در آن خطوط و طرحهای زیبایی بر روی چوب به صورت نقش برجسته ایجاد میشود. منبت کاری روی چوب در هند، بیانگر و نشان دهنده پیوند عمیق و جدا ناشدنی میان هنر و مذهب است. نقاشی روی مبلمان خانگی مانند کمدها، بیشتر حاوی مضامین سمبلیک و نمادینی همچون انواع ماندالاها، لوتوس،گل یاس، تصاویر اساطیری و غیره هستند.
7-
برخی از عناصر و مبلمان در معماری داخلی به سبک هندی:
1- تابخور سلطنتی: نوعی صندلی چوبی است که دارای منبت کاری های زیبا و فاخری است.
2- میزهای مربعی شکل: این میزها دارای پایه های کوتاه ( عموما” 25 تا 30 سانتی متر ارتفاع ) و همراه با نقوش و نقاشی های زیبا هستند.
3- تخت خواب های هندی: تخت خواب های هندی دارای ویژگیهای برجسته ای مانند طاق، پرده های سلطنتی، ستون، منبت کاری و غیره هستند.
4- انواع کتابخانه های هندی: طرح کتابخانه های هندی با حکاکی های پر کار و اغلب شامل طاق های چند حلقه به صورت 1، 2 یا 3 تایی براساس ابعاد فضای مورد نیاز می باشند.
5- صندلی ها و مبلهای پایه کوتاه هندی: همانند سایر لوازم و اکسسوری های هندی، این مبلمان و صندلی ها هم دارای نقوش و حکاکی های بسیار زیبا هستند.
6- مندیر (Mandir): به محل عبادتی گفته میشود که میتوان آنرا در هرجایی از خانه به غیر از اتاق های خواب قرار داد. مندیرها بعضی دارای درب و بعضی دیگر بدون درب هستند.
7- اشیای تزیینی کوچک: انواع مختلف جعبه های کوچک تزیینی، کاسه و بشقاب و دیگر ظروف غذا خوری،گلدان،کوزه و خمره،قاب عکس،آینه،شمعدان، سینی،قلیان، مجسمه، سردیس و تندیس برخی حیوانات مقدس مانند فیل، اسب،طاووس و غیره در فضاهای داخلی استفاده میشود.
8- روشنایی مصنوعی: در سبک معماری داخلی هندی، شمع ها را در طاقچه های سنگی طاق دار قرار می دهند که در فضای داخلی و محوطه خارجی( مانند حیاط)نقش تزیینی و روشنایی را ایفا می کنند. عود یکی دیگر از عناصر تزیینی در خانه های هندی است. وسیله دیگری که جهت تامین روشنایی از آن استفاده میشود چراغ های نفتی کوچک است که معمولا” از خاک رس ساخته شده و گاه جنس فلزی ساخته شده از برنج آن نیز دیده میشود که در خانه ها و معابد هند مورد استفاده قرار می گیرد. چراغ های هندی اغلب با طرح پرنده های اساطیری ساخته میشوند. به طور کلی تنوع متریال و مصالح در ساخت چراغ ها بسیار فراوان است و نمونه هایی از آنها با مرمر، چوب،موزاییک و فلزات مختلف ساخته میشود.
در پایان امیدواریم مطالب طرح شده در مقاله امروز مورد پسند و استفاده شما عزیزان قرار گرفته باشد.
